“Sota tale” zo eindigt Lee Ann haar WhatsApp bericht. De Kapitein van Ritme bekijkt de laatst weken meerdere keren per dag de weervoorspelling om terug naar Nieuw-Zeeland te zeilen. De weersvoorspellingen veranderen om de haverklap. Jordy wil zijn gezin zo’n veilig en comfortabel mogelijk oversteek geven.
We hebben elkaar ontmoet en emotioneel gesteund. Lief en leed met elkaar gedeeld. Gedeelde vreugde is dubbele vreugde, gedeelde smart is halve smart. Vele mooie momenten om met een glimlach aan terug te denken. Deze herinneringen kleuren ons levensverhaal. We missen jullie spontane bezoekjes, het gezellig samen eten en de verrijkende uitstappen. Daan zien groeien van baby naar ondernemende peuter. Ontroerend hoe Daan ons herkende. Deze fijne herinneringen zijn voor ons ontzettend waardevol en brengen troost voor het afscheid.
Dank je wel voor de het fijn samenzijn.
Ritme ”vaar wel’’

‘El Holandes Errente de Calafell’
Humberto van den Broek, deze naam zijn we al verschillende keren tegengekomen in blogs en artikels. Bij JM. Cousteau resort ligt zijn catamaran naast de Sunshine. Zijn 90-jarige moeder had graag Fiji gezien. Daarom hebben ze een catamaran gekocht en zijn van de Caraïben naar Fiji gezeild. Zijn moeder heeft nog 4 mooie jaren gehad en ligt in Savusavu gegraven.

We volgen het wedervaren van Ritme op de voet. Halfweg maken hoge golven hun tocht oncomfortabel. Op het einde hebben ze goede zeildagen. Na iets meer dan 9 dagen zijn ze veilig en wel in Opua gearriveerd. Fantastisch gedaan!

Savusavu is een stadje op het eiland Vanua Levu. Vanua Levu is het tweede grootste eiland van Fiji en omringt door koraalriffen. Savusavu is gekend bij zeilers. De meeste zeilers komen van het oosten, dan is dit de eerste plaats waar ze kunnen inklaren. De gloednieuwe Nawi Island Marina heeft Copra Ched Marina voorbijgestoken in aantal ligplaatsen. De luxe van een steiger met water en elektriciteit en douches met een binnentuin is goed om ons te verwennen. De constructie rond het zwembad is in aanbouw. Na enkele zwemdagen wordt het terug gesloten om veiligheidsreden.
Om naar het stadje te gaan nemen we de ferry. Aan het busstation heerst een drukte van jewelste. De nieuwe markt is in aanbouw.
De hoofdstraat loopt parallel met de mangroven kreek. Aan beide zijde zijn er supermarkten, volgestouwde winkeltjes en luxe kledingswinkels. Bij Digicel en elke doe-het-zelf zaak kennen ze ons. We testen veel restaurant(jes). Grace en Plantation zijn onze favorieten.

Hot Springs – warmwaterbronnen
De Nakama Hot Springs liggen kort bij de Khamendra Central School en spuiten al eeuwenlang kokendheet water en stoom uit. Een lokale man komt een zak uit het koken water halen. Hij geeft ons 2 platanen om te proeven.

KokoMana chocolade Magic
Het chocoladefabriekje ligt in de jungle.
De gids toont ons de kleine bloemen die direct op de stam van de cacaostruik zitten. Het duurt 3 jaar voor een cacaostruik vruchten draagt. Na 6 maand is de vrucht rijp voor de oogst. Ratten zijn dol op deze vruchten. Voor een ecologische bestrijding zijn er 4 katten in dienst.
Elke vrucht bevat rond de 36 bonen. Deze cacaobonen met het vruchtvlees dat er nog aanzit, worden door bacteriën en schimmels gefermenteerd. Dit gebeurt in fermentatieboxen van hardhout met 3 lagen, elk 2 dagen. Gedurende 3 maanden worden de gefermenteerde bonen op roosters gedroogd in de zon.
De gedroogde bonen worden gelijkmatig geroosterd. Dan gekraakt en van hun vliesje ontdaan door middel van lucht.
Het malen gebeurt in apparaat met 3 molenstenen voor 24h. hier wordt ook suiker of andere ingrediënten toegevoegd. Onder geklimatiseerde omstandigheden gieten ze de chocolade paste in repen.
Wij proeven de verschillende soorten heel langzaam om de intense smaak tot haar recht te laten komen. Het proces van bloem, vrucht, boon tot chocoladereep duurt bijna 1 jaar.

Labasa
Is de hoofdstad van Vanua Levu. We wachten tot de regenwolken uit de bergen verdwenen zijn, voor we de bus richting noorden nemen. We zitten vooraan, daar zien we meer van het landschap. Na een tijdje is er geen oceaanzicht meer. Op de steile hellingen rijdt de bus heel langzaam. De bergen zijn groener dan groen. Na meer dan 2h komen we in Labasa toe. We lopen verloren in deze grote stad. We lunchen bij “Kwong Jung” restaurant, de porties zijn enorm. De terugrit in een bus zonder ramen is koud. De zonsondergang is magisch.

Zondag 1 september 2024; vertrek 11h– aankomst 12h30
Nawi Island Marine – Cousteau Resort: 5 NM

Onze koelkast is gevuld met verse groenten. Bananen en ananassen bewaren we buiten. We vertrekken in etappes. Maandag herstellen de kapiteins een zeil van Ritme. Dinsdag is het snorkeldag.  Op de gespleten rots ben je omringd door zebravisjes. De anemonen zijn klein en de clown vissen groot.
De aangroei aan de waterlijn wordt onderhanden genomen.
Daan wordt op 5 september 1 jaar. Groot feest. Hij smult van speciale voor hem gemaakte taart, die hij met zijn handjes mag eten. Wij van de zelfgemaakte loempia’s, couscoussalade, noedels en chocoladecake.
Al het vuil van de Sunshine is weggespoeld, toch blijven de hemelsluizen open.

Zaterdag 7 september 2024; vertrek 12h30 – aankomst 13h30
Cousteau Resort – Nawi Island Marina: 5 NM

Op anker liggen met regen en rukwinden is niet aangenaam. We keren terug naar de luxe van een Marina en trakteren ons op een pizza.

Fijian Flying circus
De aanhoudende regen heeft de grond achter het immigratiebureau onstabiel gemaakt. De opbouw van de tent moet noodgedwongen naar een hoger gelegen plaats verhuizen. Een taxi brengt ons ernaartoe. We zijn de eerste. Betoverende openingsdans. Enthousiast publiek. Luid, ons oren tuiten ervan. De smalle bankjes doen geen deugd aan Fons zijn rug. Met acrobatie tarten ze de zwaartekracht. Ze vliegen in het rond. Dansen doen ze met hart en ziel. Wat een aanstekelijke energie.

Nawi Lailai wandeling
Een ferry zet ons af. Manu is onze gids. Hij vertelt dat vroeger de bladeren van de wilde hibiscus gebruikt werden voor visvangst en de schors als touw. Een kokosnoot die aan het kiemen is, kapt Manu met zijn machete open. “Marshmallow” zegt hij. De kinderen smullen ervan. Van een andere boom is de geur minder aangenaam, kleine bloemen op de schors, verspreiden een kaka geur. De wind neemt deze geur mee naar de marine. En wij die dachten dat er iets was met de sanitaire installaties van de marina.

Het anker ophalen gaat niet goed. De kapitein leurt en sleurt aan de ankerketting. Niet bemoedigend als er 20 meter ankerketting terug in het water valt. Al goed dat de volgende geplande ankerplaats niet diep is. De koraalhoofden ontwijkend zoeken we een goede ankerplek voor de nacht, korter bij de bootpassage. Die vinden we niet. Terwijl wij nog twijfelen is Jordy al met snorkel in het water om een zandspot te zoeken waar we het anker kunnen droppen. Fons doet een poging om de ankerlier te repareren. De motor van de ankerlier heeft de geest gegeven. De vreugde van een goed werkende ankerlier is van korte duur geweest. Ik hoor de bilge pomp verschillende keren aanslaan. Dat is geen goed teken.

De kapiteins stellen de motorkleppen van Ritme. De dames snorkelen en nemen Daan mee in het bijbootje. Dat vindt hij leuk. Op een koraalhoofd, niet ver van de Sunshine, schuilen clown visjes in de anemonen.
We hebben de zon niet zien zakken in de zee. De oorzaak dat de bilgepomp dikwijls aanslaat is omdat de waterkeerring van de schroefas gebroken is. “Ik durf de motor niet meer gebruiken” zegt de kapitein, “als deze verder doorbreekt, komt er veel water binnen”. Met lichtseinen verwittigen we Ritme dat de Sunshine noodgedwongen uit water moet. De enige plaats dat we zeker weten dat het kan is in Vuda marine. Dat is zou 2 etmalen zeilen zijn. Kortbij de rotsen, een ankerlier die niet werkt, een motor die niet mag draaien, ankerketting die een schurend geluid maakt, niet geruststellen om op 2 oren te slapen.  Te veel scenario’s waar het fout kan gaan. Stap voor stap aanpakken is de beste optie.

Woensdag 14 augustus 2024; vertrek 7h  – donderdag 15 augustus 2024; aankomst 10h
Vanua Balavu Island noord – Vanua Levu Island, Valaga boatyard: 120 NM

Stap 1: Gelukkig heeft het anker goed gehouden.
Stap 2: Ritme sleept Sunshine door de bootpassage. Een geluk dat zeilers elkaar helpen.
Stap 3: Om 8h hebben we even een telefoonverbinding met Nawi marine en vernemen dat de nieuwe bootyard open is. Dit is maar 1 etmaal zeilen. Dat is geluk hebben.
Stap 4: De wind trek aan en de Sunshine gaat er als een speer vandoor. De kapitein kampt met zeeziekte en kan de noedelsoep niet waarderen. Het wordt donker. Nu wordt het gevoel alsof je in een wasmachine zit, te veel voor mij. Tevergeefs probeert de kapitein de snelheid te minderen. We gaan enkele uren bijliggen. Rustig wordt het niet.
Stap 5: Met het krieken van de dag zeilen we door de bootpassage van het rif richting Savusavu. Een boot van Nawi marine sleept ons dieper de baai in tot aan Valaga bootwerf.  Aan een boei moeten we wachten tot het hoog water is.
Stap 6: Langzaam getrokken, trek de kiel van de Sunshine een spoor door de modder tot aan de bootlift. Er zijn vele handen om de touwen aan te nemen.
Sunshine wordt uit het water gelift en op stellingen geplaatst. De jarige kapitein is opgelucht.
Stap 7: Bongi komt kijken en zegt: “Na de lunch kom ik helpen, deze avond is dat gemaakt”.
Stap 8: “Waar zou de nieuwe waterkeerring liggen?”. Na veel zoeken vinden we hem in de voorste bak.
Stap 9: Na de lunch verwittigt Bongi dat hij om 15h komt. Om 17h is hij er. De techneuten werken de hele avond door tot de nieuwe waterkeerring erop staat.
Stap 10: Met de toiletbezoeken komen we aan de 10000 stappen per dag.
Stap 11: Zaterdag met hoog water wordt de Sunshine terug in het water gelaten. Grote test of er geen lekken zijn bij de nieuw geplaatste waterkeerring.
We varen naar de gloednieuwe Nawi marine. We worden met bloemen onthaald.
Stap 12: Internet zoektocht naar een nieuwe motor voor de ankerlier.
Stap 13: De oude motor wordt weeral gedemonteerd en uit elkaar gehaald. De koolborstel nagekeken en contacten gekuist. Hij doet het weer!!!